EU4Skills to program wspierający prowadzoną przez Ministerstwo Oświaty Ukrainy reformę systemu kształcenia zawodowego, finansowany przez Unię Europejską i jej państwa członkowskie: Niemcy, Finlandię, Polskę i Estonię. Łączy ukraińskie i europejskie doświadczenia w tej dziedzinie. 

Celem programu było zbudowanie nowoczesnego systemu szkolnictwa zawodowego w Ukrainie, dostosowanego do potrzeb rynku pracy i atrakcyjnego dla jego uczestników: uczniów, kadry szkolącej i zarządzającej oraz przedsiębiorców. Po pełnoskalowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę, zmodyfikowaliśmy program tak, aby pozwolił przede wszystkim zapewnić ciągłość kształcenia uczniom szkół zawodowych.

Dziękujemy partnerom i uczestnikom za przeszło trzy lata wspólnej pracy.

Nasze działania przyczyniły się do rozwoju sektora kształcenia zawodowego w Ukrainie. Oto najważniejsze rezultaty.

Dokumenty planistyczne i programowe

Wsparliśmy ukraińskich partnerów w ich opracowaniu i wdrażaniu. Eksperci Fundacji przeprowadzili analizy słabych i mocnych stron sieci szkół zawodowych w poszczególnych regionach Ukrainy. Następnie, na ich podstawie, opracowano regionalne strategie rozwoju tych sieci. Strategie zostały oficjalnie przyjęte do realizacji przez władze obwodowe we wszystkich regionach Ukrainy i stały się podstawą do prowadzenia aktywnej polityki rozwojowej, w tym inwestycyjnej.

Wsparliśmy również partnerów w praktycznym wdrażaniu wybranych zadań zapisanych w strategiach, np.  w nawiązaniu współpracy międzynarodowej szkół. Efektem było opracowanie pierwszych w historii szkolnictwa zawodowego w Ukrainie projektów Erasmus+. Dziewięć takich projektów uzyskało finansowanie w ramach partnerstw ze szkołami z Polski. Wsparcie Fundacji dotyczyło zainicjowania partnerstw oraz opracowania samych projektów.

Najważniejszy dokument strategiczny powstał w końcowej fazie realizacji programu. Była nim aktualizacja „Koncepcji wdrażania reformy kształcenia zawodowego na lata 2020-27”. Potrzeba aktualizacji krajowego dokumentu planistycznego wynikała z konieczności uwzględnienia nowych wyzwań związanych z wojną i planowaną odbudową. Eksperci Fundacji wsparli ukraińskich partnerów w nowelizacji „Koncepcji”, a nowe cele reform wpisane do dokumentu (np. aktualizacja rejestru zawodów, zmiany w sposobie realizacji praktyk zawodowych przez uczniów itd.) zostały zainspirowane polskimi rozwiązaniami. By je dobrze poznać partnerzy, m.in. przedstawiciele Ministerstwa Oświaty, parlamentu, organizacji pracodawców, odbyli wizyty konsultacyjne w Polsce.

 

Propozycje zmian finansowania szkolnictwa zawodowego

W krajach UE szkolnictwo zawodowe jest finansowane z wielu źródeł, przy współpracy władz regionalnych i przedsiębiorców, budżety na poziomie krajowym i regionalnym uwzględniają potrzeby rynku pracy i różnice w kosztach przygotowania pracowników do różnych zawodów, a system finansowania uwzględnia kluczową rolę praktyk zawodowych u pracodawców.

Fundacja przekazała Ministerstwu Oświaty Ukrainy pakiet szczegółowych propozycji dotyczących wdrożenia wyżej opisanych standardów, w tym projekty rozporządzeń, regulaminów, wniosków aplikacyjnych szkół itp. oraz symulacje finansowe.

Niestety, wojna zatrzymała proces ich wdrażania, jednak większość propozycji znalazła się w projekcie nowej ustawy o kształceniu zawodowym, która powstała w lipcu 2023 r., także przy wsparciu ekspertów Fundacji.

 

 

System informacji o lokalnych rynkach pracy

Wsparliśmy budowanie tego systemu w celu odpowiedniego kształtowania oferty edukacyjnej szkół. Czterokrotnie, wspólnie z Państwową Służbą Zatrudnienia Ukrainy, przeprowadziliśmy masowe badania potrzeb pracodawców, także po wybuchu pełnoskalowej inwazji, oraz badania losów absolwentów. W najnowszym raporcie (raport 2022-2023) znalazły się m.in.: analiza problemów funkcjonowania i perspektyw rozwoju rynku pracy w warunkach wojny oraz prognoza zapotrzebowania na pracowników i umiejętności w powojennym rozwoju Ukrainy (potrzeby kadrowe przedsiębiorstw, potrzeby szkoleniowe pracowników) oraz analiza zmian popytu na pracowników w optymistycznych i pesymistycznych scenariuszach rozwoju sytuacji w Ukrainie. 

Aby zapewnić trwałość systemu i kontynuację badań potrzeb rynku pracy także po zakończeniu realizacji programu EU4Skills, przygotowaliśmy i przekazaliśmy ukraińskim partnerom oprogramowanie do prowadzenia tych badań. Ponadto eksperci Fundacji przeszkolili pracowników Państwowej Służby Zatrudnienia w metodologii badań i analiz rynku pracy oraz wykorzystaniu ich wyników.

Wprowadzenie orientacji i doradztwa zawodowego do programów szkolnych

Treści służące orientacji zawodowej są w polskich programach szkolnych przekazywane od najwcześniejszych klas. Taki sposób działania promowaliśmy w Ukrainie wspierając  Ministerstwo Oświaty Ukrainy w opracowaniu nowych podstaw programowych dla klas 1-4, 5-9 oraz dla klas 10-12. Dzięki temu przyjęte w drodze rozporządzenia podstawy zawierają orientację zawodową – jako przedmiot dodatkowy lub jako treści w ramach innych przedmiotów.

Następnie pomogliśmy przygotować wzorcowe programy szkolne oraz opracowaliśmy (i wydaliśmy w nakładzie 15 000 egzemplarzy) 13 podręczników w zakresie orientacji/doradztwa zawodowego dla różnych klas. W roku szkolnym 2022/2023 skorzystało z nich już ponad 60 000 uczniów. Są one dostępne także online na przygotowanej przez Fundację stronie kariera.in.ua. Strona ta po zakończeniu działań została przekazana Ministerstwu Oświaty Ukrainy i znajdują się na niej również inne materiały metodyczne dla nauczycieli.

Jednocześnie intensywnie pracowaliśmy z nauczycielami we wdrażaniu nowego przedmiotu. W naszych szkoleniach uczestniczyło przeszło 2000 nauczycieli. Natomiast dla 600 szkół o profilu zawodowym opracowaliśmy i przekazaliśmy scenariusze lekcji doradztwa zawodowego.

Przeszkoliliśmy również trenerów z placówek doskonalenia nauczycieli – po to, by włączyli metodykę doradztwa zawodowego do programów kształcenia nauczycieli.

Kontynuacja nauczania w czasie wojny

By wesprzeć nieprzerwany proces nauczania po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, przygotowaliśmy 30 kursów zawodowych do nauki online. Dzięki wsparciu polskiego Ministerstwa Edukacji i Nauki, Fundacja otrzymała prawa do tłumaczenia polskich kursów i ich adaptacji na potrzeby szkolnictwa ukraińskiego. Zostały opracowane przez ekspertów projektu i opublikowane na ukraińskim portalu do nauki zdalnej https://profosvita.online/.

Zakupiliśmy także i przekazaliśmy 800 laptopów najbardziej potrzebującym nauczycielom i uczniom, których wojna zmusiła do opuszczenia swoich domów i uniemożliwiła naukę w zniszczonych szkołach. 

Wspólnie z partnerami nadal będziemy wspierać rozwój edukacji zawodowej w Ukrainie. Dziękujemy za osiągnięte rezultaty i zapraszamy do dalszej współpracy.  

 

Realizacja: 2020–2023

Partnerzy międzynarodowi: Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), Kreditanstalt für Wiederaufbau KKfW) oraz instytucje z krajów współfinansujących EU4Skills

Partnerzy w Ukrainie: obwody priorytetowe – czerniowiecki, lwowski, mikołajowski, połtawski, rówieński, winnicki i zaporoski; Ministerstwo Oświaty, Rada Najwyższa Ukrainy, Państwowa Służba Zatrudnienia, Federacja Pracodawców Ukrainy

Partnerzy w Polsce: Ministerstwo Edukacji i Nauki, eksperci – polscy i ukraińscy

Finansowanie: UE i jej państwa członkowskie: Estonia, Finlandia, Niemcy i Polska