Za nami realizacja projektu na rzecz rozwoju transparentnego i efektywnego sądownictwa w Armenii. Dowiedzcie się jak w praktyce działa mechanizm obywatelskiej kontroli standardów pracy sądów.

Wszyscy obserwatorzy sądowi otrzymali certyfikat uczestnictwa w projekcie

Dlaczego Armenia?

Nasze działania na rzecz poprawy funkcjonowania sądów w Armenii rozpoczęły się już w 2021 roku. Obywatele tego kraju zwracają uwagę na brak niezależności oraz bezstronności ich systemu sądowniczego oraz na brak stosowania w nim międzynarodowych i krajowych standardów. Władze podjęły działania na rzecz poprawy tej sytuacji i rozpoczęły odpowiednie działania legislacyjne. My z kolei postanowiliśmy wzmocnić je o mechanizm obywatelskiej kontroli sądowych standardów – tak powstał projekt pn. „Wyszkoleni młodzi obywatele strażnikami niezależnego i transparentnego sądownictwa”.

Początek zmian

Uczestnicy projektu z 2021 roku – łącznie 110 młodych zaangażowanych wolontariuszy – wzięli udział w szkoleniu prowadzonym przez Helsińskie Stowarzyszenie Praw Człowieka (Helsinki Association for Human Rights – HAHR), które było armeńskim partnerem przedsięwzięcia. Poznali oni metody monitorowania działań sądowych, a następnie pod okiem specjalistów przeprowadzili monitoring sądowych rozpraw. Na podstawie ich obserwacji powstał raport z długą listą rekomendacji. Wzbudził on duże zainteresowanie społeczeństwa oraz instytucji państwowych odpowiedzialnych za sposób organizacji pracy sądów. Informacje o tym projekcie znajdują się w tym miejscu: Armenia. Młodzież reformuje sądownictwo – Fundacja Solidarności Międzynarodowej (solidarityfund.pl).

Co dalej? Kontynuacja działań w 2022 roku

Zastanawialiśmy się, w jaki sposób wykorzystać dotychczasowe doświadczenie uczestników naszych działań ale także poszerzyć ich zakres. Dlatego w kolejnej edycji projektu (tym razem pod zmodyfikowaną nazwą „Na drodze do niezależnego i transparentnego sądownictwa”) wzięły udział osoby, które uczestniczyły w nim już wcześniej, a także 19 nowych wolontariuszy.

Obserwatorzy na sali rozpraw

Monitoring był prowadzony w trakcie rozpraw sądowych w Erywaniu, Giumri oraz Wanadzorze.Po rozprawach osoby prowadzące obserwacje omawiały problemy związane z monitoringiem z koordynatorami regionalnymi. Regularnie konsultowały się one także z ekspertem ds. praw człowieka z HAHR, aby otrzymywać wskazówki odnoszące się m.in. do ich praw i obowiązków. Uczestniczyły one również w debatach z sędziami i innymi pracownikami sądów, co było okazją do lepszego poznania problemów środowiska sądowniczego. Wnioski z tegorocznej edycji projektu zostały zestawione z tymi zebranymi wcześniej. Dzięki temu można było sprawdzić, w jakim stopniu uwzględnione zostały dotychczasowe rekomendacje oraz sformułować kolejne sugestie zmian. Zależało nam też na udoskonaleniu mechanizmu monitoringu rozpraw sądowych, a także na nawiązaniu dialogu z przedstawicielami władzy sądowniczej.

Dotychczasowe rezultaty

Zdajemy sobie sprawę z tego, że reformowanie sądownictwa to nie tylko wprowadzanie nowych rozwiązań i regulacji prawnych, ale też zmiana świadomości osób, które są w niego zaangażowane – przedstawicieli instytucji sądowniczych oraz  tych, którzy z systemu korzystają – obywateli.

Spotkania z sędziami i innymi pracownikami sądów. Mogli oni podzielić się swoimi doświadczeniami z monitoringu rozpraw, opowiedzieć o specyfice pracy sędziego i prokuratora w wymiarze sprawiedliwości czy problemach, z którymi się borykają

Uczestnicy naszego projektu rozwinęli wiedzę prawniczą i umiejętności w zakresie monitorowania pracy sądów. Potrafią dostrzec problemy w systemie sądownictwa, nawet te subtelne jak postawa, zachowanie, sposób mówienia czy ubierania się jego przedstawicieli. Poprawie uległo również wiele aspektów funkcjonowania sądów i prowadzenia rozpraw – przykładowo: akta spraw nie są już powszechnie dostępne na korytarzach podczas toczących się rozpraw, a funkcjonariusze sądowi zaczęli nosić slużbowe uniformy. Sędziowie są bardziej otwarci na obecność obserwatorów na rozprawach, a inni pracownicy sądów są bardziej otwarci na współpracę i skłonni do pomocy obywatelom.

Projekt „Na drodze do niezależnego i transparentnego sądownictwa” był realizowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej oraz Helsińskie Stowarzyszenie Praw Człowieka w Armenii od kwietnia do końca lipca br. i współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w ramach polskiej współpracy rozwojowej. Wzięło w nim udział łącznie 53 osoby.