Jak to działa?

Program opiera się na tworzeniu sieci Rejonowych Centrów Wsparcia Psychospołecznego, które oferują kompleksową pomoc – psychologiczną, psychiatryczną, społeczną, prawną i rehabilitacyjną – blisko miejsca zamieszkania osób potrzebujących. Z usług korzystają m.in. weterani, żołnierze i ich rodziny, osoby wewnętrznie przemieszczone, pracownicy służb mundurowych oraz cywile dotknięci wojną. 

Dlaczego małe centra? 

Założeniem jest tworzenie niewielkich centrów w mniejszych miejscowościach, co znacząco zwiększa dostępność usług. W Ukrainie większość dużych ośrodków wsparcia psychologicznego i rehabilitacyjnego koncentruje się w dużych miastach. Osoby wracające do swoich społeczności – szczególnie weterani – często nie mają możliwości kontynuacji leczenia ani terapii blisko domu. Również organizacje pozarządowe udzielające wsparcia działają głównie w aglomeracjach. 

Małe centra zapewniają ciągłość wsparcia, dostępność w terenie i sprzyjają przełamywaniu stygmatyzacji związanej z korzystaniem z pomocy psychospołecznej. 

Międzysektorowe podejście i lokalne zakorzenienie 

Program wyróżnia się: 

• międzysektorowym podejściem – integruje specjalistów z różnych dziedzin i umożliwia włączanie centrów do programów resortowych; 
• rozbudowaną siecią współpracy – centra działają w ścisłym kontakcie z lokalnymi i regionalnymi instytucjami, co usprawnia kierowanie osób do odpowiedniego wsparcia; 
• działaniami przeciwdziałającymi stygmatyzacji – promuje pozytywne podejście do zdrowia psychicznego i reintegracji społecznej. 

Gdzie działamy i kogo wspieramy? 

Program został dotychczas wdrożony w obwodzie rówieńskim i żytomierskim, gdzie powstało łącznie osiem centrów. Każde z nich miesięcznie obsługuje około 160 osoby, co oznacza  średnio 8 osób dziennie (przy założeniu 20 dni roboczych). W okresie od stycznia 2024 do maja 2025 centra udzieliły pomocy ponad 11 000 osobom. 

Obecnie jest on wdrażany w kolejnych dwóch obwodach – dniepropietrowskim i odeskim – gdzie również powstanie po cztery centra. 

Z usług korzystają różnorodne grupy społeczne: 

• 50,3% – inni cywile 
• 23,4% – członkowie rodzin weteranów i żołnierzy (w tym rodzin poległych) 
• 15,4% – kombatanci i weterani 
• 7,6% – osoby wewnętrznie przesiedlone (IDPs) 
• 3,4% – funkcjonariusze służb bezpieczeństwa 

Największe zapotrzebowanie dotyczy usług psychologicznych, następnie fizjoterapii, wsparcia pracowników socjalnych, doradztwa zawodowego oraz pomocy prawnej. 

Zasoby i instytucjonalne uznanie 

W ramach programu: 

• opracowano programy szkoleniowe dla psychologów, pracowników socjalnych i kadry zarządzającej, 
• przygotowano podręcznik wdrożeniowy opisujący zasady tworzenia i prowadzenia centrów  

Program został zaaprobowany przez Ministerstwo ds. Weteranów Ukrainy jako element reformy sektora społecznego oraz komponent „Kapitał ludzki” w ramach Planu dla Ukrainy – EU Ukraine Facility. 

Program realizowany jest w ramach współpracy rozwojowej finansowanej przez Polską pomoc MSZ RP, Unię Europejską oraz Departament Stanu USA. Docelowo model ma objąć całą Ukrainę do 2030 roku.