Nazywana „największym sukcesem niepodległej Ukrainy”, reforma decentralizacyjna z 2015 roku była manifestacją europejskich aspiracji naszych sąsiadów na długo przed eskalacją konfliktu z Rosją. Jedną ze sfer, których dotyczyła, była ochrona ludności cywilnej.

Wizyta studyjna strażaków z Ukrainy w Polsce, październik 2021 r.

Jednostki odpowiadające za ochronę ludności cywilnej, takie jak straż pożarna, odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu każdego społeczeństwa. Jeszcze do niedawna w Ukrainie za zadania z tego zakresu odpowiadały władze centralne. Ze względu na przeciążenie administracji, zarządzanie nimi nie było jednak efektywne. Nic więc dziwnego, że jednym z pierwszych kroków, które podjęto w ramach reformy decentralizacyjnej, było przekazanie ich samorządom lokalnym – hromadom (odpowiednikom polskich gmin).

Polski wzór

Zadanie, przed którym postawiono hromady, nie należało do najłatwiejszych. Samorządowcy i urzędnicy musieli stworzyć zręby służb, które mogłyby w sposób szybki i kompetentny nieść pomoc potrzebującym. Braki finansowe, infrastrukturalne i kadrowe wcale tego nie ułatwiały. By ograniczyć koszty i zwiększyć efektywność działań służb ratowniczych, postanowiono szukać wsparcia wśród ochotników. Za wzór miała posłużyć działalność ochotniczych jednostek straży pożarnych z państw Unii Europejskiej, a w szczególności z Polski.

Znajomość wyzwań, z jakimi mierzą się nasi wschodni partnerzy, sprawiła, że 29 lipca 2021 roku w Kijowie Fundacja Solidarności Międzynarodowej podpisała memorandum o współpracy z Państwową Służbą Ukrainy ds. Sytuacji Nadzwyczajnych. Jego głównym założeniem było wsparcie ukraińskich władz w reformie systemu ochrony ludności cywilnej, a efektem stworzenie projektu „Pogromcy ognia. Poprawa systemu ochrony ludności w Ukrainie na poziomie lokalnym”.

Pilotażowy program

Najważniejszym celem projektu było wsparcie ukraińskich samorządów w tworzeniu ochotniczych straży pożarnych, które mogłyby odciążyć strażaków z jednostek państwowych. W końcu ich rola to nie tylko gaszenie pożarów; to także pomoc poszkodowanym w czasie powodzi, wypadków komunikacyjnych, a – w nowych warunkach – także wskutek działań wojennych. Cel ten miał zostać osiągnięty poprzez wypracowanie modelu, który – po dostosowaniu do ukraińskich warunków – mógłby następnie posłużyć jako wzorzec dla władz z Kijowa do zastosowania na skalę ogólnopaństwową.

We współpracy z wyłonioną w ramach konkursu „dwudziestką” w ciągu kilku miesięcy stworzyliśmy sieć ochotniczych jednostek strażackich, wyposażonych w profesjonalny sprzęt oraz posiadających opracowane plany reagowania kryzysowego, paszporty ryzyka i inne dokumenty z zakresu ochrony ludności. Ponadto, zapewniliśmy im szkolenia i spotkania z ekspertami ds. pożarnictwa. Za przykład może posłużyć cykl wizyt studyjnych w Polsce, które zorganizowaliśmy jesienią 2021 roku. W ich trakcie ukraińscy specjaliści mieli możliwość poznać swoich polskich odpowiedników oraz porozmawiać z nimi o nurtujących problemach z zakresu ochrony ludności cywilnej (więcej: tutaj).

Współpraca pomimo wojny

Rosyjska agresja na Ukrainę okazała się chrztem bojowym dla naszych partnerów. Nowo powstałe jednostki ochotniej straży pożarnej ratują ludzi i walczą ze zniszczeniami wojennymi każdego dnia. Cały czas jesteśmy z nimi w kontakcie i zapewniamy wsparcie materialne (więcej: Wsparcie dla ukraińskich strażaków – Fundacja Solidarności Międzynarodowej(więcej: tutaj) Dzięki unijnym funduszom oraz współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego robimy to jeszcze skuteczniej (więcej: tutaj). Pamiętamy także o kadrach zarządzających, które każdego dnia muszą mierzyć się z sytuacjami kryzysowymi. Oferujemy im dedykowane staże i szkolenia (więcej: Program stażowy dla ukraińskich samorządowców i urzędników – Fundacja Solidarności Międzynarodowej (więcej: tutaj).

Artykuł z serii tekstów poświęconych naszej działalności w Ukrainie. Więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj.

Projekt realizowany jest przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach programu U-LEAD with Europe i współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.