Jak połączyć wsparcie przesiedleńców wewnętrznych i społeczności lokalnej z ekologią i aktywizacją zawodową? Pokazuje to projekt Fundacji Solidarności Międzynarodowej.
Po przegranej wojnie z Azerbejdżanem w 2020 roku do Armenii przybyło około 90 tysięcy przesiedleńców z Górskiego Karabachu, z czego – według szacunków rządowych – 1/3 pozostanie w kraju. Musieli porzucić cały swój dobytek, a w nowym miejscu życia najbardziej potrzebują wsparcia takiego, które doprowadzi ich do osiągnięcia samodzielności ekonomicznej. Taki cel przyświecał projektowi „Odpady jednoczą”, do którego zaproszono, oprócz przesiedleńców, mieszkańców społeczności lokalnych z odległych od centrum, położonych przy granicy z Turcją wiosek Bagaran i Jerwandaszat. A właściwie mieszkanki, bo wśród 80 uczestników było 67 kobiet i dziewcząt.
– Kiedy opuszcza się miasto Armawir, stolicę prowincji o tej samej nazwie, długo jedzie się na zachód przez pustkowia Równiny Ararackiej, aż na horyzoncie zamajaczą niebogate zabudowania małych wioseczek, przedzielonych rzeką Achurian – opowiada Anna Radecka, koordynatorka projektu ze strony FSM, która kilkakrotnie odwiedziła ten zapomniany zakątek Armenii. – Miejscowa ludność utrzymuje się przede wszystkim z uprawy pól i sadów. Trudno tu o dobre warunki do rozwoju. Chcieliśmy trochę tę społeczność zaktywizować, przede wszystkim przesiedleńców, kobiety i młodzież – dodaje.
Doświadczony partner
Innym problemem, który trapi Armenię, jest wysoki wskaźnik generowania odpadów i brak regulacji prawnych dotyczących zarządzania nimi, w tym segregacji śmieci. Dlatego kolejnym celem w projekcie było stworzenie ekologicznych miejsc pracy oraz promocja właściwego gospodarowania odpadami stałymi (ich redukcja i recykling). Partnerem FSM została organizacja Innovative Solutions for Sustainable Development (ISSD). Od 2007 roku zrealizowała ona w 7 regionach Armenii wiele projektów dotyczących gospodarki śmieciami, rolnictwa, edukacji, biznesu i wsparcia kobiet. Pomagała również w rozwoju przygranicznych wiosek budując place zabaw czy remontując szkoły. Zespół ISSD posiadał więc doświadczenie w pracy z wiejskimi społecznościami, w tym w tworzeniu nowych miejsc pracy. Zagwarantował też dostawy materiałów ze swojej jednostki recyklingowej w Erywaniu, potrzebnych do wyrobu nowych produktów.
Warsztat i warsztaty
Nowe miejsca pracy, czyli stacja robocza wytwarzająca przedmioty z odpadów z recyklingu (torby, biżuterię, poduszki i inne dekoracje), powstały w pomieszczeniach udostępnionych przez szkołę w Bagaran. We wrześniu, wspólnie z partnerem, wyremontowaliśmy i wyposażyliśmy pracownię – zakupiliśmy m.in. meble, lampy, materiały biurowe i pomocnicze (przędza, tekstylia, elementy dekoracyjne itp.) i – co najważniejsze – 4 maszyny do szycia z różnymi funkcjami. W ten sposób powstał warsztat z 14 małymi liniami produkcyjnymi.
W połowie października ruszyły szkolenia. Program był zróżnicowany i obejmował takie tematy jak przedsiębiorczość społeczna i innowacje, ochrona środowiska oraz marketing i sprzedaż. W listopadzie zorganizowaliśmy praktyczne warsztaty z zakresu projektowania i rysunku, szycia i rękodzieła oraz pakowania, a także dodatkowy dwudniowy warsztat mistrzowski, prowadzony przez Nataszę Kalfayan, projektantkę znaną z tworzenia akcesoriów i biżuterii z odpadów. Jednocześnie mieszkańcy posprzątali Bagaran i Jerwandaszat, zbierając ponad 2,5 tony śmieci i 100 kg odpadów nadających się do recyklingu. Lokalne władze ustawiły też pojemniki do sortowania, a odpady z nich trafiały do stacji roboczej lub zakładów recyklingu. Część przetworzonych w zakładzie odpadów, w postaci przędzy, wypełniaczy itp., wróciła do warsztatu w Bagaran jako półprodukty.
Narodziny marki
Efekt kilkutygodniowej pracy uczestników projektu to około 1000 nowych produktów. W warsztacie powstało: 40 toreb wielokrotnego użytku z tworzyw sztucznych i 23 z tekstyliów, 80 poduszek, 100 pierścionków dekoracyjnych i 60 innych wyrobów biżuteryjnych, 40 dekoracji drewnianych i około 300 ozdób świątecznych. Zespół przygotował również ręcznie robione torby, torby na wino, obrusy, akcesoria do wina, do włosów, breloki, świeczniki i inne dekoracje. Następnie, wspólnie z ekspertem ds. marketingu, zespół wybrał najbardziej zbywalne produkty, stworzył strategię brandingu i promocji, wybrał kanały sprzedaży, zorganizował spotkania B2B itp., a nowa marka produktów wytwarzanych w zakładzie otrzymała nazwę „Trashure”. Produkty zostały wprowadzone do sprzedaży na partnerskich platformach handlowych, m. in. Prime Casual Wear, Buy Armenia. Zakład otrzymał też zamówienia od partnerów ISSD, m.in. UNDP Armenia oraz firm z sektora kreatywnego. Brał udział w jarmarku świątecznym i wstawił produkty do dwóch sklepów stacjonarnych. Jeśli chcecie zobaczyć jak wyglądają te produkty, zajrzyjcie na profil marki na Instagramie”: KLIK
Dobry początek
Projekt przyniósł kilka istotnych zmian w społecznościach Bagaran i Jerwandaszat. Uczestnicy zdobyli nowe umiejętności, zyskali dodatkowe (a w wielu przypadkach jedyne) źródło dochodu, co przełożyło się na sytuację materialną ich rodzin – aż 62 osoby zrekrutowane do projektu nie miały żadnych dochodów, a pozostali mieli niewielkie. Zyskali większą świadomość ekologiczną, a zainicjowane przez nich sortowanie odpadów, w której uczestniczyli mieszkańcy, weszło w nawyk. I wreszcie, że na segregacji śmieci, recyklingu i upcyklingu można zarabiać tworząc rzeczy ładne i potrzebne.
Warsztat będzie kontynuować swoją działalność w szkole w Bagaran. Będą z niego korzystać jej uczniowie w ramach dodatkowych zajęć praktycznych oraz pozostali mieszkańcy obu wiosek.
– Ważne jest również to, że przesiedleńcy bardziej zintegrowali się z mieszkańcami wiosek, mogli się spotykać, tworzyć coś wspólnie i przy pracy rozmawiać o problemach, z którymi się borykają – dodaje Anna Radecka. Ponadto zespół projektowy rozpoczął współpracę z Izbą Mody i Wzornictwa Armenii, która stwarza nowe możliwości marketingowe i mentorskie dla osób pracujących w zakładzie. A nasz partner (ISSD) zapewnia, że zainteresowani dalszą współpracą z nim otrzymają kolejne zamówienia, które pozwolą im na bieżąco zasilać budżet domowy.
O innych działaniach Fundacji Solidarności Międzynarodowej wspierających przesiedleńców wewnętrznych możesz przeczytać tutaj:
Projekt „Odpady jednoczą” był realizowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej oraz organizację Innovative Solutions for Sustainable Development (ISSD: https://issdngo.com/) od lipca do grudnia i współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w ramach polskiej współpracy rozwojowej oraz Królestwo Holandii, które sfinansowało zakup i instalację koszy na śmieci w Bagaran i Jerwandaszat.