[БЕЛАРУСКАЯ ВЕРСІЯ]  [ПРАГРАМА]

[PROGRAM] [NAGRANIA Z KONFERENCJI]

Kuropaty są symbolem zbrodni komunistycznych na białoruskiej inteligencji. To właśnie tam Sowieci w latach 1937–1941 rozstrzelali od 100 tys. do 250 tys. osób. Zabijani byli tam też Polacy. Pamięć o nich zostanie uczczona wspólną konferencja Instytutu Pileckiego i Domu Białoruskiego 24 lutego 2021 w Warszawie.

„Dziady przeciwko terrorowi” – pod tym hasłem 1 listopada 2020 roku tysiące Białorusinów maszerowało z Mińska do Kuropat, aby upamiętnić ofiary zbrodni sowieckich i zaprotestować przeciwko represjom władzy, które uderzają dziś w białoruską opozycję. Siły porządkowe próbowały rozbić demonstrację, użyto gazu łzawiącego, granatów hukowych i kul gumowych, aresztowano ponad 300 osób, wiele z nich pobito. Uczestnicy uroczystości, którym udało się dotrzeć do Kuropat, złożyli kwiaty i zapalili znicze przy krzyżach oraz śpiewali pieśni. Z biało-czerwono-białymi flagami w rękach utworzyli żywy korytarz prowadzący do centralnego miejsca upamiętnienia.

Kuropaty, uroczysko na obrzeżach Mińska, jest symbolem zbrodni komunistycznych na białoruskiej inteligencji. To właśnie tam Sowieci w latach 1937–1941 rozstrzelali według różnych szacunków od 100 tys. do 250 tys. osób. W Kuropatach zabijani byli również Polacy – ofiary operacji polskiej NKWD oraz zbrodni katyńskiej. W Związku Sowieckim o terrorze komunistycznym nie wolno było wspominać, dlatego Kuropaty zostały wymazane z pamięci zbiorowej, podobnie jak inne miejsca masowych rozstrzelań. W 1988 roku w języku białoruskim ukazał się artykuł autorstwa Zenona Pazniaka i Jewgenija Szmygalewa Курапаты — дарога смерці [Kuropaty – droga śmierci], w którym po raz pierwszy poruszono kwestię masowych mordów. Mimo upływu lat zbrodnia w Kuropatach nadal czeka na rzetelne opracowanie naukowe – wciąż nie przeprowadzono badań archeologicznych, a dokumentacja pozostaje zamknięta w archiwach. Z jednej strony Kuropatom grozi zapomnienie i zatarcie śladów zbrodni, z drugiej – instrumentalizacja w ramach oficjalnej państwowej polityki historycznej. Jednocześnie ostatnie wydarzenia wyraźnie wskazują, że pamięć o sowieckim terrorze jest żywa wśród Białorusinów i staje się istotnym punktem odniesienia dla tych, którzy dziś domagają się prawdy i wolności.

Wspólna konferencja Instytutu Pileckiego i Domu Białoruskiego w Warszawie będzie poświęcona masowym represjom, których Białorusini i Polacy doświadczyli ze strony totalitarnej władzy sowieckiej w latach 1937–1941. Celem konferencji jest prezentacja obecnego stanu wiedzy na temat zbrodni w Kuropatach, która pozostaje poza głównym nurtem świadomości historycznej Polaków, a na Białorusi jest bliżej znana tylko w kręgach opozycyjnych. Zależy nam na podkreśleniu wspólnoty doświadczeń Białorusinów i Polaków w konfrontacji z komunizmem. Chcemy także zastanowić się nad rolą pamięci o Kuropatach i – szerzej – sowieckim terrorze w procesie upodmiotowienia społeczeństwa białoruskiego i kształtowania się nowej białoruskiej tożsamości politycznej. Czy wspólna historia narodów Europy Środkowo-Wschodniej może być podstawą porozumienia i współpracy? Jakie znaczenie ma doświadczenie komunizmu dla wysiłków na rzecz budowy i poszerzenia przestrzeni wolności i demokracji w naszym regionie? Jak wprowadzać tę perspektywę do głównego nurtu pamięci europejskiej?