Organizacja Gulu Gyoh prowadząca Iszkoszimską Szkołę Wolontariatu na Pamirze w Tadżykistanie rozszerza w tym roku swoją działalność. Obok programu zielarskiego będzie wspierać przekazywanie wiedzy o budowie tradycyjnych instrumentów i lokalnej muzyce. Usiłuje też wskrzesić tradycję zupełnie porzuconą – wytwarzania naczyń glinianych.
Programy są prowadzone w partnerstwie z Fundacją Polityki Rozwojowej, dzięki grantowi Fundacji Solidarności Międzynarodowej ze środków MSZ RP oraz dofinansowaniu wkładu własnego z programu RITA „Przemiany w Regionie”. Tadżycką organizację wspiera też estońska organizacja PEIPSI CTC ze środków estońskiej pomocy rozwojowej.
Iszkoszimska Szkoła Wolontariatu prowadzona jest przez lokalnych, pamirskich ekspertów, którzy swoją wiedzę przekazują „młodym”. W tym roku, w każdym z trzech programów prowadzonych na Pamirze uczestniczy sześciu uczniów. To oni będą dbali o zachowanie ginącej tradycji. Pierwsze spotkania obu programów już się odbywają.
fot. Fundacja Polityki Rozwojowej
Programy mają zróżnicowany charakter. Tam, gdzie tradycja jest wciąż żywa i w sposób naturalny przekazywana uczniom, dysponenci tradycji przekazują wiedzę o dawnych technikach wytwarzania instrumentów lub leków, zastosowania narzędzi, znaczeń i symboliki. Dlatego dwa programy – muzyczny i zielarski mają wymiar jak najbardziej praktyczny. Podczas zajęć faktycznie wykonywane są instrumenty i prowadzona jest nauka gra na nich (w przypadku programu muzycznego). Na tę wiedzę wciąż istnieje zapotrzebowanie – tradycyjna muzyka jest wykonywana w domach, podczas świąt, przetwarzana i włączana do muzycznego mainstreamu.
Program zielarski skupia się na przekazywaniu wiedzy o tradycyjnej medycynie, w tym wytwarzaniu herbat i naparów pomagających zachować zdrowie. Także na tę wiedzę istnieje duże, lokalne zapotrzebowanie – głównie w związku z trudnym dostępem do leków chemicznych na tym terenie.
Inny charakter ma nowouruchomiony program ceramiczny. Ta tradycja – jak zgodnie poświadczają mieszkańcy Pamiru – zupełnie zanikła, a naczynia gliniane zastąpiono plastykowymi i metalowymi produkcjami z Chin. To, jak były kiedyś wytwarzane i wypalane naczynia gliniane (tę samą technikę stosowano przez setki lat), gdzie znajdowała się glina („czerwona” i „czarna”) i jakie było jej szczegółowe przeznaczenie – pamiętają już dziś tylko najstarsi mieszkańcy.
fot. Fundacja Polityki Rozwojowej
Rolą programu Iszkaszimskiej Szkoły Wolontariatu jest zachowanie i rozpowszechnienie tej wiedzy, jak też wykształcenie ludzi, którzy będą w stanie w przyszłości wykonywać repliki oryginalnych naczyń tradycyjną techniką – także na rozwijający się rynek turystyczny. Konieczne do tego są dobry kontakt ze starszymi ludźmi i bardzo duże zaangażowanie wolontariuszy.
Do dokumentowania i rozpowszechniania tej wiedzy stosowane są nowoczesne technologie – zapis cyfrowy, zdjęcia i filmy wraz z opisami przekazywane wolontariuszom organizacji i umieszczane na stronie internetowej www.gornobadakhshan.org. Miejsca istotne dla danego programu są oznaczane na mapach internetowych. Zachęca to osoby młode do zainteresowania lokalną tradycją i kulturą, a nowoczesna forma sprzyja włączeniu jej w ciekawą, współczesną narrację.
Rolą polskiego partnera jest wsparcie organizacji, która te zajęcia prowadzi – zarówno na poziomie przygotowania programu, jak też w sposób bardzo praktyczny – przez zniesienie barier finansowych – m.in. związanych z bardzo drogim transportem na Pamirze czy kosztami wyżywienia wolontariuszy. Uzupełniany jest też drobny sprzęt i materiały niezbędny przy tego typu wytwórczości (np. opakowania w przypadku programu zielarskiego, narzędzia przy programie muzycznym).
autor: Sylwia Szparkowska, Fundacja Polityki Rozwojowej
Projekt jest współfinansowany ze środków programu „Wsparcie Demokracji” finansowanego w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.